Zanim indywidualny inwestor zdecyduje się na budowę domu, prawdopodobnie myśli o wielu rzeczach. Przede wszystkim o budżecie, żeby zapewnić go na czas, o technologii, którą zastosuje i o materiałach, o solidnym wykonawcy, o formalnościach, od których należy zacząć. Wybór projektu domu wydaje się w tym wszystkim jedną z przyjemniejszych rzeczy i być może tak jest, ale należy się przy nim kierować kilkoma zasadami, aby realizacja inwestycji poszła jak najlepiej, a jej efekt, czyli dom, na długie lata dawał satysfakcję i dobrze służył domownikom. Zagadnień, które trzeba przeanalizować, aby wybrać najlepszy projekt, jest bardzo wiele – od wielkości budynku i materiału, z którego będzie zbudowany, poprzez rodzaj dachu, zapewnienie wszystkich mediów, aż po aranżację terenu posesji.
Projekt domu a warunki zabudowy
Ponieważ dom często budujemy pierwszy albo jedyny raz w życiu, nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, że nie na każdej działce można postawić dowolny dom. Lokalne przepisy mogą zawierać ograniczenia co do wysokości kalenicy , powierzchni zabuduowy działki, kąta nachylenia dachu, systemu grzewczego, jaki można zastosować, szerokości elewacji frontowej, a nawet kolorystyki dachu i elewacji – jeśli działka jest na terenie objętym ochroną krajobrazu lub dziedzictwa kulturowego. Aby zapoznać się z tymi wymaganiami, należy sięgnąć do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP) lub, jeśli go nie ma, wystąpić do urzędu gminy o warunki zabudowy (WZ).
Rodzaj dachu, kształt budynku a gospodarowanie ciepłem
Jeśli nie ma urzędowych ograniczeń jeśli chodzi o wysokość budynku i rodzaj dachu, można swobodniej dokonywać wyboru i kierować się swoim gustem i wysokością budżetu, jakim dysponujemy. Trzeba jednak brać pod uwagę to, że im bardziej zwarta bryła domu i im prostszy dach, tym łatwiej jest zaizolować budynek i tym mniej ciepła będzie on przewodził, ponieważ zminimalizujemy w nim liczbę tak zwanych mostków cieplnych. Dlatego jeśli na danym terenie nie można zbudować domu z dachem płaskim, który jest zdecydowanie tańszy od dachu spadzistego, to wybieramy najprostszy dach dwuspadowy. Aby w przyszłości oszczędzić na ogrzewaniu, rezygnujemy z wykuszy i załamań bryły, zbyt wielu balkonów. Oczywiście budowa bardziej urozmaiconej bryły i wielospadowego dachu nie oznacza ogromnych strat energii, wymaga jednak bardzo dobrej i droższej izolacji, co zwiększa koszty. Duże znaczenie dla wyboru projektu domu ma też rodzaj ogrzewania, jakie ma być zastosowane. Wciąż popularne, chociaż na wielu terenach już niedopuszczane, kotły na paliwo stałe, jak węgiel albo drewno, wymagają dość dużego pomieszczenia na somo urządzenie i opał, co należy uwzględnić w układzie pomieszczeń. Dla kontrastu piec gazowy w ogóle nie wymaga osobnego pomieszczenia i może być zainstalowany w niewielkim schowku, korytarzu lub nawet w łazience.
Wielkość domu, kondygnacje i rozkład pomieszczeń
Liczba metrów kwadratowych powierzchni użytkowej zależy przede wszystkim od potrzeb i możliwości finansowych inwestora. Aby określić ją nawet w przybliżeniu, bierze się pod uwagę to, ile osób będzie mieszkało w domu na stałe, wielkość części wspólnych, czyli salonu i kuchni z jadalnią, oraz to, czy potrzebne są dodatkowe pokoje – na pracownię, pokój gościnny czy inne. Warto przy tym pamiętać, że przeszacowanie powierzchni oznacza wyższe koszty nie tylko budowy, ale także eksploatacji, głównie ogrzewania. Jeśli już wiemy, ile metrów kwadratowych potrzebujemy, i mamy wizję na przykład domu parterowego, to sprawdzamy, czy zmieści się on na działce, którą posiadamy lub mamy zamiar kupić. Bierzemy przy tym pod uwagę przepisy Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych wyznaczające minimalne odległości budynku od jej granic jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Odległości minimalne od budynku do granicy działki wynoszą: 4 metry od ściany z oknami lub drzwiami , 3 metry od ścian bez otworów okiennych i drzwiowych. Na działce wąskiej, o szerokości mniejszej niż 16 metrów te zasady nie obowiązują i się ściana bez okien i drzwi może znajdować się w odległości nie mniejszej niż 1,5 metra. W granicy działki jest można budować bliźniaki. Jeśli na wybranej działce nie zmieści się odpowiednio duży dom parterowy, rozważamy projekt domu piętrowego lub z poddaszem.
Wybór projektu domu dwukondygnacyjnego umożliwia pozostawienie na działce większej powierzchni niezabudowanej. Czasem jest to wymóg lokalnych przepisów, a czasem decyzja inwestora, który chce mieć większy ogród, planuje wybudowanie osobnego garażu, altany lub mini placu zabaw dla dzieci lub wnuków. Dom z poddaszem będzie tańszy w budowę od domu piętrowego, ale skosy pod dachem zmniejszą powierzchnię sypialni, które zwykle są położone na drugiej kondygnacji. Można ten efekt niwelować przy pomocy lukarn, ale to z kolei oznacza nieco droższy dach i dodatkowe mostki cieplne.
Jak widać, wybór projektu domu to cała lista rzeczy do przeanalizowania, a ponieważ rzadko zdarza się żeby inwestor był fachowcem w wielu dziedzinach, warto przed podjęciem kolejnych decyzji zapoznać się z najważniejszymi zagadnieniami, a być może nawet zasięgnąć porady. Wiele biur projektów udziela obecnie konsultacji online, bez konieczności wychodzenia z domu.